Sorgun Sungur Köyü

Sungur köyü haberleri, köyün güncel son dakika gelişmeleri, Sungur köyü ile ilgili tüm video, fotoğraf ve haberler, Yozgat köyleri arasında yer alan Sungur köyünde vefat edenler, köyün eski adı haberimizde.

Sorgun Sungur köyü düğünleri, gelenek ve görenekleri, düğün videoları, Sungur köyü son dakika gelişmeleri, Sungur köyüne özgü yemekler, Sorgun Sungur köyünün tarihi, Sungur köyü nerede, hangi il ve ilçeye bağlı, Sungur köyüne ait haberler, son dakika gelişmeleri, tüm resim ve videoları bu haberimizde.

Türk dili kökeninden geldiği bilinmekle birlikte Sungur sözcüğünün birçok anlamı bulunmaktadır. Tarihi kaynaklarda Osmanlıca : S-N-K-U-R سنقور diye yazılır, (Arapça: سنقر ve İranca:سنقر sonqor ) şeklinde yazılır. Codeks Cumanicus (Kuman/Kıpçak Türkçesi'nde tarihi bir kitap) adlı eserde Sungur sözcüğü, yırtıcı kuşların adı olup aynı zamanda kişi adı olarak da geçmektedir. Sungur sözü anlam olarak; doğangiller (falconidae) ailesinden bir yırtıcı kuş türü, akdoğan. Soğukkanlı, sakin kimse anlamında bir kişi adı. Türkiye'deki yerli bazı ağızlarda kurbağa yumurtası anlamına gelir. Günümüz Türk lehçeleri ve şivelerinde kullanımı da bulunmaktadır. Kazak Türkçesi'nde kuş adları arasında geçer.

14. yüzyılda Doğu Türkistan taraflarından gelen ve özellikle Fars Atabegliği'nin dağılmasından sonra özellikle Boz-Ok denilen bazı Türk toplulukları Bozok yaylasına yerleşmişlerdir. Moğol istilası sonrası gelen Türkistan'dan gelen Uygurlar ve diğer Türk toplulukları Eratna Beyliğini kurmuşlardı. Eratna Beyliğinde yönetim kademesinde türlü Türk toplulukları bulunmaktaydı. Eratna Devleti'nden sonra Oğuzların Salur boyundan Kadı Burhaneddin Devleti bölgede güçlü oldu. Yozgat ilinin Türkçe eski adı Bozok olup buradaki Türk topluluklarının büyük bölümü Oğuzların Bozok kolundan gelmektedir. Kadı Burhaneddin Ahmed Devletinden sonra Osmanlı Devleti bu dolaya egemen olacaktır. Dulkadiroğulları Türkmen beyliği yıkıldıktan sonra oradaki Türkmen toplulukları Halep, Maraş dolaylarından 17. yüzyıldan itibaren Bozok bölgesine yerleşmeye başladılar. Zaten 16. yüzyılda bölge ismini Dülkadir (Zülkadir)-oğulları Devleti'nden yadigar olarak Zülkadriye Eyaleti'ne bağlı idi. Sungur ve çevresi (Bozok Sancağı(Yozgat ili) dahil 1827 yılında kurulan Ankara Eyaleti ve Ankara Vilayeti'ne dahil olundu.

Sungur köyü, 7 ayrı aile tarafından kurulmuştur. Tuzlacık köyünden gelen ve Sungur'a yerleşen aile Tuzlacık soyadını, eski zamanlarda deve ticareti yapan aile Deveci soyadını almıştır. Farklı soyadları bulunmakta olup her bir aile farklı coğrafi yerlerden gelip Sungur halkını oluşturmuştur. Her bir aileye bir takım denilmiştir. Gabıl takımı, Tuzlacık takımı, Hameşgiller v.b.

Toplum yapısı

Sungur halkı Çomak dağı eteğinden , eski halkın dilinde say adı verilen kayalık taşlı sulu yunaklık dereden bağların bulunduğu mekan arasında yerleşmiş bir Türk halkıdır. Sungur halkı geçmişte bütün Eski Türklerde olduğu gibi türlü boylara (topluluklara) ayrılmıştır. Günümüze kadar adı kalmış sülaleler şunlardır.

  • Kecelgiller (soyadları Özcan):
  • Ganigil (Gani kahya) takımı) (soyadları Deveci, Alparslan):
  • Hameş-kağal (veya Hameşgiller)(uyarı. kağal kelimesindeki k harfi ke sesi gibi ince söylenir) (soyadları Bekdur):
  • Omar-kağal (soyadları Tuzlacık): Tuzlacık köyünden geldiği bilinir.
  • Hindoğlu takımı (sonradan Pilikgil) (Soyadı Kurul): Söylentiye göre Çomak dağına ilk yerleşen Türk topluluğu olup bu ormanlık arazide develeri kaybolunca ormanı ateşe vermişler ve bölgedeki ormanlık arazi yok olmuştur.
  • Kôr Ismayılgiller (soyadları Bıyık):köye gelen göçebe türkmenlerdir
  • Küçük Ahmetgiller (soyadları Tekbıyık):
  • Çapangiller, Şıhılığıllar (soyadları Torun):

İnanç

Günümüzde Sungur köyü toplumu din yapısı olarak Müslüman'dır. Eski Türk inancı Şamanizm dininden gelen bazı inanışlar da görülmektedir. Dilek ağacına çaput (bez) bağlama ki buna çalama denir, bazı tür hayvanların önden geçip veya yolda görülmesinin uğursuzluk veya bahtlılık olarak yorumlaması Eski Türk dininden kalmış inançlardır. Günümüzde bu inançlar bütün Türk Dünyası'nda, Altay Dağları, Tanrı Dağları, Sayan Dağları gibi yüksek yerlerde yaşayan Tofalar, Dolganlar,Şorlar, Tuvalar, Duhalar, Kazaklar gibi Türk topluluklarında da görülmektedir.

Toponomi

Köyün bulunduğu bölgede bazı toponomik adlar bulunur. Bu yer adları halk dilinde biraz değişime uğramıştır. Aşşağpuñar (Aşağı Pınar), Sultanguyusu (Sultan Kuyusu), Goğgaya (Gök kaya), Gızıltoprah (Kızıl Toprak), Olukguyusu(Oluk Kuyusu), Aydoğmuş , Gündoğdu , Asiyalinbağ (Asiye-gillerin bağı), Gubürören (Gübür Ören), Cinni Mezer (Cinli Mezar), Gannıtalla (Kanlı Tarla), Goruhlu (Koruklu), Garaçalının ora (Kara Çalının orası), Gulahsız (Kulaksız).

Bu yer adları yön veya bir bölge bildirmektedir. Mesela; Googaya denilen yer Çomak dağının Bahadın Kasabası yoluna bakan tarafıdır. Goruhlu ise Söylemez köyü tarafına denir.

Kızıl Sungur (Tuygun) adlı yırtıcı kuş türü

Kültür

Eski Türklerdeki mutfak kültürünün yakın zamana kadar ulaştığı geleneklerine bağlı olan köy olup bayramlarda seyranlarda ve düğünlerde komşu (yöre dilinde koñşu) ziyareti yapılır. Yemekleri bol türlü olmakla birlikte başlıca yemek kültürü arasında kışları yenilen arabaşı ve tavşan köftesi vardır. Çörek, bazlama, katmer, erişte, helle çorbası, yarma çorbası, düğürcük çorbası (köy dilinde duğurcük), bulama çorbası (köyün dilinde bulama aşı) köyün yemek kültürüdür. İslam öncesi devirde Türk toplumu, tahıl ürünlerinden omaç(oğmaç, umaç) adı verilen bir tür çorba yaparlardı. Bu çorbanın ana maddesi, genellikle yuvarlak kesilen erişte idi. Bu yemek yapımda farklılaşarak halen ad olarak devam etmiştir. Omaç, yufka, ekmek ve yumurta ile yapılmaktadır.

Çocuk Oyunları: Sungur köyünde oynanan belli başlı oyunların adları şöyledir:
Hodah oyunu, Gozümüç (veya Yumuşma) Oyunu, Eş Gördüm oyunu, Depik oyunu, Çelik-Çomak oyunu, Seklem, At Oynatmacı oyunu, Ortada Sıçan oyunu, Galeylim oyunu, Beştaş (veya Toptaş), Saklanbaş (Saklanbaç), Gayış Vurma, Sallanguş (Çoğdürüguş), Cimcime oyunu, Çıbıktan at oyunu.

Dil

Sungur Türkçesi: Köydeki dil halis muhlis katıksız Türkçedir. Sungur Türkçesi genel özellikleri itibarıyla Oğuz (Türkmen) Türkçesinin yapı ve telaffuz özelliklerini içinde barındırır. Fakat bazı özellikleri ile de Kıpçak Türkçesi özellikleri taşır. Özellikle Azerbaycan Türkçesine çok yakındır. Bazı hususiyetleri de Orta Asya ve Sibirya'daki Türk şiveleri benzer. Kırım Türkçesine de yımırta (yumurta) örneğindeki gibi benzeyen çok özellik vardır.

T'nin D oluşu( Türkmen Türkçesi, Tıva Türkçesi, Azerbaycanca gibi) tadı < dadı , taş<daş, tırnak<dırnag, tane<daane, tepe< depe

Ç'nin Ş oluşu( Kazak Türkçesi gibi)
Söz içlerindeki bazı ç sesleri Sungur köy halkının dilinde ş harfi olmuştur.
göçtü< goştü, biçti<bişti, ağaçlar< ağaşlar, açmak< aşmak, uçtum< uştum, kaçtı< gaştım.

n'nin g,ğ oluşu( Kazak Türkçesi gibi)
Söz içlerindeki bazı n sesleri Sungur köy halkının dilinde genizden gelen bir ğ harfi olmuştur. Bu söylenişte nazal n diye tabir edilen geniz n harfine Doğu Türkistandaki Uygur Türkçesindeki şekli kadar çok yakındır (örnek olarak :Saňa, Baňa) fakat tam olarak onu yansıtmaz. ng arası bir ses ile ifade edilebilir
şuna<şoğa, bana<bağa, sana<sağa, ona<oğa.

Çokluk eki'nin değişimi( Kazak, Kırgız, Tataristan Türkçesi ve Sibirya Türkçesi gibi)
Bazı durumlarda çoğul eki -lar, ler değişime uğramaktadır. Eğer kök kelime veya çoğul öncesi kelime -n ile biterse çoğul eki de -nar, ner şeklini alır.
bunlar<bunnar, onlar<onnar, şunlar<şonnar, yorganlar<yorgannar, yığınlar<yığınnar.

[[Göktürkçe|Kök-Türkçeden] gelen eklerin kullanımının oluşu sebebiyle Sungur konuşması, Bozok bölgesinin bozulmaya uğramamış bir Türk ağzıdır denilebilir. Eski Türkçedeki kinye/kınya'nın fonetik değişime uğramış bir versiyonu olan -gine, -genne şekilleri söylenişlerde rastlanır. Özbekistan Türkçesinde de görülen bu ek dil bağlantısını göstermektedir. Özbekçe "-ginem" / Türkiye Türkçesi "cağızım" ekine karşılık gelmektedir. "Mecnuntalnıng başginemni egmegin, Közlerimden yaşginemni tökmegin" Salkımsöğüdün başcağızımı eğmeyesin, Gözlerimden yaşcağızımı dökmeyesin...). Sungur ağzında "güzelce yap" yerine "güzelgine yap" denilir. Ayrıca "Güzelcene" ve"güzelgene" yap söylenişleri de vardır.

Bilinmesi Gerekli Sözler
Ellaham; Allahu Alem kelimesinin halk dilindeki değişimidir. Allah Bilir olarak kullanılan kelime belki manasında da kullanılmaktadır.
Şaplak; tokat, şamar. Çığırmak, çağırmak. Çığrale, çağır hele, çağırır mısın. Çığırışmak, bağrışmak. Abı; anne, ana (Orta Asya ve Sibiryada aba, apa, ava şeklindedir. Sungur Türkçesinde buradak ikinci a sesi ı sesine dönüşmüştür). Ağa, baba. Biçik, ineğin küçüğü (Sibirya Türkçesinde biçiğ kelimesi küçük manasında kullanılır). Bicimcik, çok az. Cingan çivisi, küçük çivi. Mık; büyük çivi. Culuk, hindi. "Gatıh", Çalkama, ayran. Doñuz, domuz (Orta Asya Türkçelerinde Doñuz ve Toñuz, Azerbaycan Türkçesinde donuz). Dil, kilidi açıp kapamak için kullanılan araç, anahtar, açar, açkı. Deşirici, hırsız. Oğru, hırsız. Eşgili, mayalanmış bazlama, katmer. Ekiz, ikiz. Eringeş, üşengeç. Gutmek, beklemek, sürmek (mesela, koyun gütmek). Guver, bırak, koy, aşağı koymak (Özbek Türkçesinde kuy, aşağı demektir). Yüzünguylu, aşağı doğru. Gicişmek, kaşınmak. Noorüyon, nasılsın, neler yapıyorsun anlamında kullanılır. Ondan sonramayım, ondan sonrası. ool, oğul. Oobed, övüngen. Oorun oorun, gizli gizli,hırsız(oğrun) gibi. Ötoğon, geçmiş (öteki) gün. Toplu, pencere önü. Sındı, makas (sındı, Orta Asya Türkçelerinde kırmak kesmek manasına gelmektedir). Say, bir miktar taşlı olan vadi, nehir yatağına denir (misal, Saya gitmek). Sağsak, kötü kokmuş. Tosbağa, kaplumbağa (Orta Asya Türkçelerinde taşbağa). Tiken, diken. Yumuş, iş, görev, vazife. Yuğ, yıka. Yunak, çamaşır yıkama yeri. "Kunnamak", atın yavrusunu doğurması. "Kuşüm etmek", merak etmek. "Mazarat", şımarık. "Malamat etmek", rezil etmek. "ile mi?", öyle mi? ,
Resmi yazıda çok kullanılmayan Sungur dilindeki Sözler
gırışmağ (kırışmak, başını dikerek gösteriş yapmak, kasılmak, cilvelenmek, kendini beğendirme çabasında olmak), hömermek (hiddetlenmek, kabadayılık taslamak, birisine kızarak saldırmaya başlamak), karış getirmek (kargış, beddua etmek, lanetlemek), yumuş buyurmak(iş yükü vermek), yumuş dutmag (verilen işi yerine getirmek) vd.

Coğrafya

Yozgat iline 63, Sorgun ilçesine 30 km. uzaklıktadır. Bölgenin en yüksek dağlarından Çomak Dağı eteğinde yerleşim olmuştur. Çomak Dağı üzerinde Radyolik istasyonu (PTT telefon aktarıcının) bulunmaktadır. Karabodu höyüğü ve art arda devam eden üç höyük ile çok dik duran Sivri Dağı bölgede önemli yükseltilerdir. Kuzeyinde Bahadın Kasabası, Gümüşkavak köyü, Salur köyü; güney yönde Bağlıca köyü, Tuzlacık köyü, İnevi köyü, batı yönde Mansuroğlu köyü ile konumlanmıştır. Çevresindeki öbür köyler ise Söylemez, Bebekköy, Karacalar, Küçükçalağıl, Alişar, Sivri, Çavuşköyü, Karaveli'dir.

Sungur, Yozgat ilinin Sorgun ilçesine bağlı bir köyüdür. Yolunuz İç Anadolu bölgesine düşer ve bu köyün yakınlarından geçiyorsanız Sungur Köyü Resimleri ve Sungur köyü videoları sizin de ilginizi çekebilir.

Sorgun Haberleri ile ilgili web sitesi ve uygulamalar hangileridir. Yozgat yöresine özgü haber kanalı var mı? Sorgun Yozgat Arası Kaç Km? Sorgun Hava Durumu? Yozgat Köyleri ve Sorgun Köylerini merak ediyorsanız doğru adrestesiniz demektir. 

İnternetten araştırma yapıyor memleketinizdeki ünlü sanatçı ve futbolcular kimler diye merak ediyorsanız ve Yozgatlı iseniz Yozgat Doğumlu Ünlülere göz atmak yararınıza olacaktır. Yozgatlı Ünlüler arasında Sorgun Sungur Köyünde doğan biri var mı? Sorgun Doğumlu Ünlüler Kimler?

İlk yorum yazan siz olun
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.

Yozgat Haberleri